Μεταφορά φορολογικής κατοικίας στο εξωτερικό: ένας πλήρης οδηγός

Εάν είστε φορολογικός κάτοικος Ελλάδας αλλά ζείτε και εργάζεστε στο εξωτερικό, οφείλετε να δηλώνετε κάθε χρόνο στις ελληνικές φορολογικές αρχές το εισόδημα που αποκτήσατε στην αλλοδαπή, ανεξάρτητα από το αν έχει ήδη φορολογηθεί εκεί. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται δήλωση παγκόσμιου εισοδήματος.

Αυτό δε σημαίνει ότι θα φορολογηθείτε δύο φορές για το ίδιο εισόδημα, καθώς πλέον υπάρχουν μεταξύ των περισσότερων χωρών συμφωνίες αποφυγής της διπλής φορολογίας. Σημαίνει απλώς ότι θα πρέπει να δηλώσετε το εισόδημά σας τόσο στη χώρα του εξωτερικού στην οποία αποκτήθηκε όσο και στην Ελλάδα, όπου είστε φορολογικός κάτοικος. Εάν στην αλλοδαπή το εισόδημά σας φορολογήθηκε με μικρότερο συντελεστή από τον προβλεπόμενο στην Ελλάδα, θα χρειαστεί να καταβάλετε στη χώρα μας τη διαφορά.

Ωστόσο, εάν πληροίτε κάποιες προϋποθέσεις, μπορείτε να κινήσετε τη διαδικασία μεταφοράς της φορολογικής σας κατοικίας στη ΔΟΥ Κατοίκων Εξωτερικού. Εάν ολοκληρωθεί επιτυχώς, δε θα χρειαστεί να καταβάλλετε πλέον κανένα ποσό στην Ελλάδα. Στο άρθρο αυτό σας εξηγούμε τη διαδικασία και σας καθοδηγούμε ως προς τα έγγραφα που πρέπει να συγκεντρώσετε και να προσκομίσετε στις ελληνικές φορολογικές αρχές. 

Ως φορολογούμενος, μπορείτε να έχετε μία μόνο φορολογική κατοικία και αυτή πρέπει να βρίσκεται στη χώρα όπου είστε μόνιμος κάτοικος. Με τον όρο “μόνιμος κάτοικος” εννοούμε ότι διαμένετε και εργάζεστε στη συγκεκριμένη χώρα για διάστημα που υπερβαίνει τις 183 ημέρες μέσα στο ίδιο ημερολογιακό έτος, χωρίς να είναι αναγκαίο οι μέρες αυτές να είναι συνεχόμενες. Τη μόνιμη λοιπόν διαμονή και εργασία σας στην αλλοδαπή πρέπει να την αποδείξετε μέσω των εγγράφων που θα προσκομίσετε στις ελληνικές φορολογικές αρχές.

Πώς αποδεικνύεται στην πράξη αυτό; Με τρεις κατηγορίες εγγράφων:

• Έγγραφο από την αλλοδαπή φορολογική αρχή που βεβαιώνει ότι είστε φορολογικός κάτοικος της χώρας.
• Έγγραφο που αποδεικνύει τη διαμονή σας στη χώρα.
• Έγγραφο που αποδεικνύει την εργασία σας στη χώρα.

Παρακάτω περιγράφουμε τα γενικά έγγραφα που χρειάζεται να προσκομίσετε ενώ σε άλλα άρθρα μας μπορείτε να βρείτε ειδικότερες πληροφορίες για συγκεκριμένες χώρες (Αυστρία, Γερμανία, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο) .

---

---

Τι σημαίνει όμως πρακτικά το να γίνεστε φορολογικός κάτοικος εξωτερικού; Παρακάτω διακρίνουμε τις υποχρεώσεις που έχετε ως φορολογικός κάτοικος Ελλάδας και ως φορολογικός κάτοικος εξωτερικού, ανάλογα με την πηγή του εισοδήματός σας.

• Ο φόρος που καταβλήθηκε στην αλλοδαπή είναι μεγαλύτερος από αυτόν που θα έπρεπε να καταβληθεί στην Ελλάδα: Δεν πληρώνετε τίποτα επιπλέον. Ούτε όμως σας επιστρέφεται κάτι.
• Ο φόρος που καταβλήθηκε στην αλλοδαπή είναι μικρότερος από αυτόν που θα έπρεπε να καταβληθεί στην Ελλάδα: Πληρώνετε τη διαφορά. Π.χ. εάν για Χ εισόδημα καταβάλατε 1000 ευρώ φόρο στην αλλοδαπή ενώ για το ίδιο εισόδημα στην Ελλάδα αντιστοιχεί φόρος 1500 ευρώ, καταβάλλετε τη διαφορά, ήτοι 500 ευρώ.

• Έχετε εισοδήματα μόνο από το εξωτερικό: υποβάλλετε φορολογική δήλωση μόνο στο εξωτερικό και φορολογείστε εκεί. Δε δηλώνετε τίποτα στην Ελλάδα. Μπορείτε να υποβάλλετε μηδενικές στην Ελλάδα αλλά δεν υποχρεούστε.
• Έχετε εισοδήματα και από ελληνική πηγή: πέρα από τη φορολογική δήλωση που υποβάλλετε στο εξωτερικό για το εισόδημα που αποκτάτε εκεί, υποβάλλετε φορολογική δήλωση και στην Ελλάδα μόνο όμως για το πραγματικό εισόδημα, φορολογούμενο με οποιονδήποτε τρόπο ή απαλλασσόμενο, από πηγές Ελλάδας. Τέτοια υποχρέωση δεν υπάρχει αν π.χ. διαθέτετε απλώς μία δευτερεύουσα κατοικία ή ένα επιβατικό αυτοκίνητο στην Ελλάδα ή προβαίνετε σε αγορά ακινήτου ή αυτοκινήτου στην Ελλάδα.

Η διαδικασία μεταβολής της φορολογικής κατοικίας χωρίζεται σε δύο στάδια. Κατά το πρώτο στάδιο υποβάλλετε την αίτηση μεταβολής της φορολογικής κατοικίας μαζί με κάποια τυπικά δικαιολογητικά, ενώ κατά το δεύτερο στάδιο υποβάλλετε τα δικαιολογητικά που πράγματι αποδεικνύουν τη μόνιμη κατοικία σας. Μπορούν βέβαια να υποβληθούν και ταυτόχρονα. Ειδικότερα:

ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ

Κατά το πρώτο στάδιο θα πρέπει να καταθέσετε (σε περίπτωση αυτοπρόσωπης υποβολής) ή να αποστείλετε ως συνημμένα (σε περίπτωση ηλεκτρονικής κατάθεσης) τα κάτωθι δικαιολογητικά: 

1. Συμπληρωμένο το έντυπο Α110
2. Συμπληρωμένο το έντυπο Δ210: Το έντυπο αυτό αντικατέστησε τα έντυπα Μ1 και Μ7.
3. Πιστοποιητικό περί ορισμού φορολογικού εκπροσώπου στην Ελλάδα: Το πιστοποιητικό αυτό μπορεί να είναι είτε πληρεξούσιο είτε υπεύθυνη δήλωση με βεβαιωμένο το γνήσιο της υπογραφής. Το πληρεξούσιο συντάσσεται ενώπιον συμβολαιογράφου ή προξενικής αρχής του εξωτερικού ενώ ενδέχεται να χρειάζεται μετάφραση ή ακόμα και Σφραγίδα της Χάγης. Η υπεύθυνη δήλωση, από την άλλη, μπορεί να γίνει είτε μέσω ΚΕΠ, σε περίπτωση που βρίσκεστε στην Ελλάδα, είτε ηλεκτρονικά μέσω ψηφιακής βεβαίωσης εγγράφου ή μέσω της ιστοσελίδας GOVgr.
   Προσοχή! Όσον αφορά τον φορολογικό εκπρόσωπο που θα διορίσετε, αυτός πρέπει απαραιτήτως να είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας. Επιπλέον, στην υπεύθυνη δήλωση ή το πληρεξούσιο θα πρέπει οπωσδήποτε να αναγράφετε τη διεύθυνση κατοικίας σας στο εξωτερικό.
4. Υπεύθυνη Δήλωση του φορολογικού εκπροσώπου περί αποδοχής του διορισμού: Απαιτείται επιπλέον υπεύθυνη δήλωση του φορολογικού εκπροσώπου με βεβαιωμένο το γνήσιο της υπογραφής, στην οποία να αναγράφεται ότι αποδέχεται τον παραπάνω διορισμό του. Για την έκδοση της υπεύθυνης δήλωσης ισχύουν όσα αναφέρθηκαν παραπάνω.

Σημειώνεται ότι σε περίπτωση που η αίτηση δε συνοδεύεται από τα απαιτούμενα δικαιολογητικά, η εφορία θα σας ενημερώσει σχετικά. Σε περίπτωση υποβολής δια ζώσης θα πρέπει να προσκομίσετε τα δικαιολογητικά που λείπουν ενώ σε περίπτωση υποβολής μέσω e-mail ή μέσω της ΑΑΔΕ θα πρέπει να υποβάλετε την αίτηση από την αρχή μαζί με όλα – αυτή τη φορά – τα δικαιολογητικά.

ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ

Σκοπός σας είναι να αποδείξετε ότι Α) φορολογείστε + B) διαμένετε + Γ) εργάζεστε στην αλλοδαπή για διάστημα που υπερβαίνει τους 6 μήνες μέσα σε ένα ημερολογιακό έτος. Συνεπώς, πρέπει να προσκομίσετε δικαιολογητικά για κάθε μία από αυτές τις τρεις κατηγορίες. Ειδικότερα:

(1)
Βεβαίωση φορολογικής κατοικίας από την αρμόδια φορολογική αρχή του κράτους όπου δηλώνετε φορολογικός κάτοικος, από την οποία να προκύπτει ότι είστε φορολογικός κάτοικος αυτού του κράτους. Αυτό ενδέχεται να χρειάζεται Apostille ή Προξενική Θεώρηση (δείτε εδώ ποιες χώρες απαλλάσσονται).

Εάν έχετε εγκατασταθεί σε κράτος με το οποίο υφίσταται Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας Εισοδήματος (ΣΑΔΦΕ), μπορείτε να προσκομίσετε, αντί της παραπάνω βεβαίωσης, την προβλεπόμενη Αίτηση για την Εφαρμογή της ΣΑΔΦΕ όπου είναι ενσωματωμένο το πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας (δίγλωσσα έντυπα). Εδώ θα βρείτε τις χώρες με τις οποίες η Ελλάδα έχει συνάψει ΣΑΔΦΕ. 

Σημείωση: Η ΠΟΛ 1201/2017 προβλέπει ότι αντί του παραπάνω δικαιολογητικού μπορεί να προσκομιστεί (α) αντίγραφο της εκκαθάρισης της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος ή (β) αντίγραφο της σχετικής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, που υποβάλατε στο άλλο κράτος ως φορολογικός κάτοικος του κράτους αυτού ή (γ) βεβαίωση από οποιαδήποτε άλλη δημόσια ή δημοτική ή άλλη αναγνωρισμένη αρχή από την οποία να προκύπτει η κατοικία σας. Στην πράξη, αυτό δεν ισχύει, καθώς όλες σχεδόν οι χώρες εκδίδουν πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας, οπότε και ζητείται αυτό.

(2)
Έγγραφο από το οποίο να προκύπτει η διαμονή σας στη χώρα: αυτό μπορεί να είναι βεβαίωση εγγραφής στο δημοτολόγιο, μισθωτήριο κατοικίας, ή συμβολαιογραφικό έγγραφο αγοράς ακινήτου συνοδευόμενο από λογαριασμό κοινής ωφελείας στο όνομά σας.

Σημείωση: Υπάρχουν χώρες όπως η Ισπανία, η Αυστρία κ.α. που εκδίδουν βεβαίωση εγγραφής, οπότε προσκομίζετε μόνο αυτήν. Για χώρες όπως η Αγγλία, οι οποίες δεν εκδίδουν κάτι αντίστοιχο, προσκομίζετε μισθωτήρια συμβόλαια και κατά περίπτωση πρόσφατους λογαριασμούς κοινής ωφέλειας.

(3)
Αποδεικτικά εργασιακής απασχόλησης: αυτά μπορεί να είναι βεβαιώσεις εργοδοτών για το χρονικό διάστημα και τη θέση/καθεστώς απασχόλησης, συμβάσεις εργασίας, βεβαίωση έναρξης επαγγελματικής δραστηριότητας, βεβαίωση ασφαλιστικού φορέα όπου αναγράφονται οι θέσεις και τα διαστήματα απασχόλησης.

Να θυμάστε: σκοπός σας είναι να αποδείξετε τουλάχιστον έξι μήνες φορολόγησης/διαμονής/εργασίας ανά ημερολογιακό έτος σε κάθε μια από τις τρεις κατηγορίες. Ο αριθμός των δικαιολογητικών που θα χρειαστούν συνολικά εξαρτάται από το εάν το εν λόγω διάστημα προκύπτει από ένα δικαιολογητικό για κάθε κατηγορία ή όχι.

Εάν θέλετε να δείτε περισσότερες πληροφορίες για τα δικαιολογητικά που απαιτούνται συγκεκριμένα για κάθε μία από τις ακόλουθες χώρες κάντε κλικ στον αντίστοιχο σύνδεσμο:

Όλα τα δικαιολογητικά που θα προσκομίσετε στην εφορία θα πρέπει να είναι επίσημα μεταφρασμένα από δικηγόρο ή πιστοποιημένο μεταφραστή. Επίσης, ανάλογα με τη χώρα προέλευσής τους, ενδέχεται να χρειάζονται Σφραγίδα της Χάγης (Apostille) ή Προξενική Θεώρηση. 

Το δικηγορικό μας γραφείο αναλαμβάνει ολόκληρη την παραπάνω διαδικασία: υποβάλλουμε την αρχική αίτηση, σας καθοδηγούμε στη συγκέντρωση των απαιτούμενων δικαιολογητικών, μεταφράζουμε κάθε έγγραφο σας από τα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ισπανικά και ιταλικά προς τα ελληνικά και αντίστροφα, και τέλος υποβάλλουμε τα μεταφρασμένα και επικυρωμένα πλέον δικαιολογητικά σας στην εφορία.